چرا سزارین؟

مقدمه:

از زمانى كه مادر ژوليوس سزار براى نخستين بار از طريق برش روى شكم، نوزاد خود را به دنيا آورد و از مرگ حتمى نجات يافت تاكنون ، سزارين به عنوان يك عمل نجات‌دهنده مادر و نوزاد در مواقع ضروري، شناخته شده است.اما به رغم اينكه اين ارزش در كشورهاى پيشرفته همچنان ماهيت خود را حفظ كرده و در مسير درست خود قرار دارد، در كشور ما، ماهيت وجودى آن تغيير كرده و به ابزارى براى فرار از درد زايمان تبديل شده است.براساس اعلام سازمان بهداشت جهاني(WHO)، نرم قابل قبول در اين زمينه بين پنج الى ‪ ۱۱درصد بوده
و به همین دلیل  آمار سزارين در كشورهاى پيشرفته بسيار پايين بوده و اغلب كمتر از ‪۱۰درصد است .سزارین یک جراحی بزرگ است که با شکافتن پوست روی شکم ، عضلات زیر آن و جدار رحم همراه است ،طبق آمار رسمی در ایران حدود ۲۵ تا ۳۵ درصد زايمانها به صورت عمل جراحي يعني سزارين صورت مي گيرند، در حالی که طبق آمار غیر رسمی در ایران سزارین ۵ برابر سایر نقاط جهان است.به گفته مدیر انجمن مامایى كشور 60 درصد زایمان هاى زنان ایرانى سزارین است.

مزاياي زايمان طبيعي نسبت به سزارين

فوايد پزشکي :

1 � پيشگيري از خطر مرگ :احتمالاً بزرگترين فايده‌ي زايمان طبيعي کاهش مرگ مادر است .زيرا جراحي سزارين مانند تمام جراحي‌ها داراي خطر مرگ ناشي از عوامل بيهوشي گزارش شده است که نسبت مرگ و مير پري ناتال زنان در سزارين 7 برابر زايمان نرمال است .

2- پيشگيري از خطر عفونت : در واقع شايع‌ترين انواع عفونت پس از جراحي سزارين، عفونت رحم و عفونت محل زخم جراحي و عفونت مثانه است ولي در زايمان طبيعي عفونت رحم به ندرت ديده مي شود .

3 - پيشگيري از � از دست دادن خون : :به طور متوسط،‌ خوني که در زايمان طبيعي از دست مي‌رود حدود 500-700 ميلي‌ليتر است و در مقابل خوني که در سزارين انتخابي از دست مي‌رود حدود 1000 ميلي ليتر است.

4 � پيشگيري از آسيب ديدن دستگاه ادراري : در زايمان طبيعي احتمال آسيب ديدن به مثانه بسيار کم است .

5 � پيشگيري از آسيب ديدن روده: انسداد روده‌ ، عارضه جانبي شايع هر جراحي است که براي مجاري دستگاه گوارش مشکل ساز است زيرا در اين وضعيت حرکت روده‌ها کند و و يا در موارد نادر متوقف شده و محتويات روده داخل آن باقي مي‌ماند.

6 � پيشگيري از لخته شدن خون در پاها: ترومبوفلبيت حالتي است که در آن خون داخل سياهرگ لخته مي‌شود و معمول‌ترين محل تشکيل لخته‌، سياهرگهاي پا است . خطر ايجاد ترومبوفلبيت پس از جراحي سزارين ، ده برابر زايمان طبيعي است .

7 � پيشگيري از هيسترکتومي ( برداشتن رحم ): سزارين قبلي در برخي موارد در حاملگي‌هاي بعدي با پلاسنتاپرويااکرتا همراه مي‌شود . پلاسنتاپرويا ( جفت سرراهي ) حالتي است که در آن جفت در قسمت پايين رحم جايگزين مي‌شود و مانع عبور نوزاد و زايمان طبيعي مي‌شود . در پلانستااکرتا جفت به عمق ديواره‌هاي رحم نفوذ مي‌کند و پس از تولد نوزاد نيز به خودي خود خارج نمي‌شود، بنابراين در برخي موارد مجبور به درآوردن رحم مي شوند .

فوايد رواني زايمان طبيعي :

1 � احساس خوشايند از توانايي در زايمان طبيعي                        

2 � احساس مشارکت در زايمان و درک نحوه تولد نوزاد

3 � احساس تسلط و حاکم بودن بر اتفاقات حين زايمان

4 � احساس برقراري ارتباط فوري و پيوند احساسي با نوزاد پس از وضع حمل

5 � احساس رضايت از پذيرفتن مسؤوليت هاي مادرانه و مراقبت از نوزاد

عوارض سزارين

باوجود پيشرفتهاي پزشکي و افزايش امنيت عمل جراحي، بااين حال يک سزارين، خالي از خطر  و عوارض نمي باشد.

عوارض مربوط به مادر عبارتنداز:

1- خونريزيهاي پس از عمل، لخته هاي خوني (که در برخي از موارد بسيار خطرناک و حتي کشنده هستند)، عفونت و چسبندگيهايي در رحم و لوله ها و حتي روده ها، عوارض بيهوشي و دردهاي مربوط به بخيه ها (در مقايسه با زايمان طبيعي که معمو لاً فرد زايمان کرده، از فرداي زايمان مي تواند راه رفتن و فعاليت عادي رااز سر بگيرد در حالي که خانمي که سزارين شده تا چندين روزاز دردهاي شکمي و محل بخيه ها شاکي است).: همچنين در عمل سزارين امكان صدمه به مثانه و حالب زياد است.

2-روزهاي بستري در سزارين براي بيمار بيشتر است، ميزان بالاتر بستري بيش از 7 روز نوزاد در بخش مراقبت‌هاي ويژه، ميزان بالاتر بستري بيش از 7 روز مادر در بيمارستان، نياز بيشتر به بستري مجدد مادر در دوران پس از زايمان و ميزان بالاتر مرگ‌وميرمادر  گزارش شده است.

۳-دردهاي لگني و چسبندگي بيشتر است، يكى از نكات منفى سزارين اين است كه در حاملگى‌هاى بعدى امكان چسبندگى و باز شدن محل زخم قبلي، جفت سر راهي، چسبندگى جفت در قسمت كار قبلى و نفوذ به عضلات رحم و در نهايت خطر هيستركتومى بيشتر است.

۴-مدت زماني كه فرد بتواند به روال عادي زندگي برگردد بيشترست

۵- احتمال نازايي بعد از سزارین وجود دارد. .                                                                     دامه در پشت صفحه

6-همچنين در عمل سزارين امكان صدمه به مثانه و حالب زياد است و همه اينها از عواملى هستند كه ضريب مرگ و مير مادران باردار را افزايش مى‌دهند.

7- ميزان مرگ‌وميرمادر درنتيجه عوارض بيهوشي، عفونت و ترومبوآمبولي وريدي در سزارین

عوارض مربوط به نوزاد :

البته منظور اينست که احتمال بروز اين مشکلات در نوزادان سزاريني بيشتر از نوزادان زايمان طبيعي است نه اين که حتماً در هر نوزادي که با روش سزارين به دنيا مي آيد اين مشکلات نيز پيش مي آيد.

-1 با اين که در زمينه خطرات جراحي سزارين،‌بحث بيشتري روي عوارض جانبي سوء بر روي مادر متمرکز شده است قطعاً‌ براي نوزاد نيز بي‌خطر نيست شايد بتوان گفت: خطرناکترين عارضه جانبي جراحي سزارين براي نوزاد‌، نارسي است،‌ اصطلاح نارسي عموماً‌ براي شرح دادن وضعيت نوزادي به کار مي‌رود که به دليل انتخاب زمان نادرست زمان سزارين، نارس به دنيا آمده است . مشخص شده  است که نوزاداني که به روش سزارين انتخابي به دنيا مي‌آيند به ميزان چشمگيري در معرض خطر  ابتلا به RDS ( سندرم ديسترس تنفسي ) هستند . فشاري که در حين زايمان طبيعي به قفسه سينه نوزاد وارد مي آيد کمک زيادي به تميز کردن ريه هاي او از ترشحات و مايعات مي کند که بر قراري يک فعاليت تنفسي عادي را براي نوزاد ايجاد مي کند. يکي ديگر از عوارضي که به نظر مي‌آيد بر اثر سزارين در نوزاد بروز کند فقدان ايجاد فشار بر روي دستگاه تنفسي است در اين حالت تخليه‌ي مايع از اعماق ريه نوزاد ،‌به طور کامل صورت نمي‌‌گيرد . به همين دليل بروز مشکلات تنفسي در نوزاداني که به روش سزارين به دنيا آمده اند در مقايسه با زايمان طبيعي بيشتر است .

-2 از آنجا که فوايد تغذيه طبيعي با شير مادر مورد توجه است سزارين براي مادراني که مايلند نوزادانشان را با شير خود تغذيه کنند مشکل ساز خواهد شد . اغلب زناني که زايمان طبيعي مي‌کنند بلافاصله پس از تولد نوزاد تغذيه با شير خود را آغاز مي‌کنند و شيردهي در زناني که سزارين مي‌شوند با تاخير آغاز گشته و احتمال محروم شدن جنین از آغوز بالا میرود.

-3 هنوز هم در اغلب بيمارستانها براي جراحي سزارين بيهوشي عمومي صورت مي‌گيرد و متاسفانه داروي به کار رفته براي بيهوشي مادر از طريق جفت به بدن نوزاد مي‌رسد . در اين صورت گاهي نوزاد لمس و فاقد واکنش‌هاي لازم به دنيا مي‌آيد .

4- تحقیقات نشان داده است که ميزان تولد با سزارين در نوزادانی که همگي مشکل مغزي از جمله تشنج داشته اند دو برابر زايمان طبيعي است.

5-يکي ديگر از عوارض سزارين، تحمیل هزینه های مادي به بیمار است. هزينه يک عمل سزارين و مدت بستري پس از آن حدود ۴ برابر و يا بيشتر از يک زايمان طبيعي است. با كاهش سزارينهاى غيرضروري، بخشى از بودجه بخش بهداشت و درمان كشور آزاد شده و مى‌تواند صرف برنامه‌هاى بهداشتى - درمانى ضرورى تر شود.                                                                                                                  

گرداورنده:

دکتر کورش آرمان